Totha_Lien
11-25-2011, 08:38 AM
BUÔNG BỎ CHẤP TRƯỚC MỚI THOÁT KHỎI LUÂN HỒI
Người giảng: Lão Hòa thượng Tịnh Không
Thời gian: ngày 28 tháng giêng năm 2004
Địa điểm: Đông Kinh Nhật Bản
************
http://www.youtube.com/watch?v=S1QMdZFtYK0
Xin chào các vị pháp sư, các vị đồng tu! Chúc các vị năm mới an lạc!
Năm nay cũng là một năm rất hy hữu khó được. Tôi nhận lời mời đến Cang Sơn, Nhật Bản tham dự hội nghị của Liên Hiệp Quốc, một hội nghị mười năm giáo dục liên tục. Ngay đêm giao thừa tôi đã đến Nhật Bản, cho nên năm nay ăn tết truyền thống của chúng ta ở Nhật Bản. Tham dự hội nghị lần này, xem thấy có một số người hảo tâm phía Nhật Bản, họ rất là nhiệt tâm đối với hòa bình, luôn tận tâm tận lực, hy vọng xã hội có thể được an định, thế giới có thể được hòa bình. Người tham dự hội nghị lần này tuy là không nhiều, họ đến từ rất nhiều quốc gia khu vực khác. Những người này hiện tại có thể nói họ đều là người tốt, thảo luận rất nhiều, thế nhưng làm thế nào để thực tiễn? Đó là một vấn đề. Tháng bảy năm ngoái, tôi tham dự hội nghị hòa bình của Liên Hiệp Quốc ở Băng Cốc, cảm xúc của tôi rất sâu sắc. Tần suất động loạn của thế giới mỗi năm mỗi cao hơn, tai hại mỗi năm mỗi nghiêm trọng hơn. Làm thế nào thực tiễn [xã hội an định, thế giới hòa bình]? Đây chỉ là chuyển đổi một ý niệm, nếu như họ không chuyển được thì mãi mãi không thể thực hiện. Cho nên vấn đề này vô cùng khó khăn, ai có thể buông bỏ tự tư tự lợi? Cội gốc của động loạn là do tự tư tự lợi mà ra, không thể buông bỏ tự tư tự lợi thì không thể mỗi niệm vì xã hội, vì tất cả chúng sanh mà tạo phước, do đó hội nghị này sẽ không cách gì thực hiện. Không những là những nhân sĩ thông thường trong xã hội, mà bao gồm tất cả các tôn giáo trên thế giới cũng đều như vậy.
Tôn giáo bị suy yếu rồi, việc này mọi người đều thấy rõ, không chỉ Phật giáo suy yếu, Đạo giáo cũng suy, ở Trung Quốc, Nho giáo cũng suy luôn. Lại tỉ mỉ quan sát toàn thế giới, không một tôn giáo nào là ngoại lệ, hình thức của tôn giáo thì vẫn còn lưu giữ, thực chất của tôn giáo thì không còn thấy nữa. Ở Đài Loan các vị đều đã biết, mỗi một đạo tràng của Phật giáo, mỗi một chùa chiền đều không đoàn kết, một nhà với nhau cũng không đoàn kết, thậm chí đến ở chung trong một tự viện, chúng ở nhiều rồi thì chia bè chia phái. Người xưa Trung Quốc thường nói “gia hòa vạn sự hưng”. Hai người ở chung một chùa mà cũng gây lộn, cũng bất hòa thì làm sao Phật pháp có thể hưng thạnh được? Phật giáo đã như vậy, các tôn giáo khác cũng không ngoại lệ, cho nên gọi là loạn thế, thế giới đại loạn. Từ xưa đến giờ chưa từng xảy ra việc này, nguyên nhân gì tạo ra vậy? Do giáo dục tạo thành, cũng chính là chúng ta đã xem thường giáo dục, không những là một đời này của chúng ta, mà đời trước của chúng ta, một đời trước chúng ta nữa, chí ít có thể truy ngược về ba, bốn đời trước đã xem thường giáo dục.
Các tổ tiên Trung Quốc đối với việc này biết được rất rõ ràng, rất thấu triệt. Cổ thánh tiên hiền Trung Quốc giáo dục người sau, theo lịch sử mà nói, chí ít có thể truy ngược về 5000 năm trước, có văn tự ghi chép “Nghiêu Thuấn Vũ Thương”, Nghiêu Thuấn cách chúng ta ngày nay 4500 năm. Người xưa Trung Quốc không ai không xem trọng giáo dục. Khi trào nhà Hán lập quốc, chính sách của quốc gia có tám chữ “ Dựng nước an dân, giáo dục làm đầu”, cho nên Trung Quốc dùng cái gì để trị quốc? Dùng giáo dục, “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, hoàn toàn dùng giáo dục, do đó có hơn 2000 năm thống nhất, không hề phân chia. Việc này ngay đến người ngoại quốc cũng khen ngợi. Chúng ta hôm nay ở đất nước Nhật Bản này, xem ghi chép buổi nói chuyện của Tiến sĩ Thang Ân Tỷ của nước Anh cùng với đại tác gia của Nhật Bản, chúng ta ở Đài Loan xem được bản dịch sang Trung văn. Thang Ân Tỷ rất tán thán Trung Quốc, cho rằng chân thật có thể ảnh hưởng đến thế kỷ 21 là Trung Quốc. Lời nói này chúng ta phải ghi nhớ, không phải chánh trị của Trung Quốc, không phải vũ lực của Trung Quốc, cũng không phải là kinh tế khoa học kỹ thuật của Trung Quốc, mà là văn hóa của Trung Quốc. Ai có thể làm theo văn hóa của Trung Quốc, ai có thể phát huy văn hóa Trung Quốc thì người đó có thể lãnh đạo thế giới. Tầm nhìn của họ là từ nơi lịch sử mà đưa ra phán đoán này.
Văn hóa Trung Quốc là gì? Chính là luân lý đạo đức. Luân lý là dạy cách quan hệ giữa người và người, người hiện tại không hiểu, không biết quan hệ giữa người và người thì gọi là loạn luân. Luân lý là đạo, vâng giữ luân lý là đức. Vào mấy năm gần đây tôi giảng về đạo đức. Cái gì là đạo? Cái gì là đức? Người thông thường giảng nói đạo đức nói được rất hay, nhưng chúng ta không dễ gì nghe hiểu, tôi nói được rất đơn giản. Đạo chính là pháp tắc vận hành của đại tự nhiên, tùy thuận pháp tắc tự nhiên thì gọi là đức, nếu như trái phạm thì tai nạn liền đến. Tôi thường hay nhắc nhở các đồng tu là đạo ở chỗ nào? Đạo chính ngay ở chính thân mình. Bạn tỉ mỉ mà quan sát cái thân thể này của chúng ta, cái thân thể này là tự nhiên sanh thành, cha mẹ sanh ra con cái, sanh ra đứa trẻ, tuyệt nhiên không có cái ý muốn đứa nhỏ phải nên làm như thế nào đó, không có cái ý muốn đứa bé có ba con mắt hoặc phải có ba lỗ tai, không hề có cái ý như vậy. Họ đều thuận theo tự nhiên, đó là phép tắc của tự nhiên, là đạo, cho nên là thiên nhiên, không hề có cái ý nào trong đó. Nếu thêm một tí ý gì trong đó thì đạo liền bị phá vỡ.
Thánh nhân dạy bảo chúng ta, đạo ở ngay trong nhân luân, phát khởi ngay nơi vợ chồng, cho nên kết hợp của vợ chồng là hiện tượng của tự nhiên, đó là đạo. Có vợ chồng thì sau mới có cha con, có anh em, có quần thần, có bè bạn. Đây là đã đem nhân luân nói ra hết rồi, không ngoài năm loại lớn này, đó là đạo. Cho nên gốc của đạo là ở hiếu thân, ở tôn sư. Người Trung Quốc nói đức là “hiếu để trung tín, lễ nghĩa liêm khiết, nhân ái hòa bình”. Mười hai chữ này không phải do người nào phát minh, không phải do người nào sáng lập, mà là đạo lý tự nhiên. Mười hai chữ này là thiên tính của mỗi một người, không có người nào là không đầy đủ, tại vì sao đến bây giờ bạn lại quên hết? Bạn đã mê mất tự tánh, nhà Phật thường nói “đem cái tính đức hoàn mỹ nguyên bổn của chính bạn thảy đều quên mất hết”. Tư tưởng hành vi của bạn hoàn toàn trái ngược với tánh đức của bạn thì tai hại liền đến. Chúng ta đem luân lý đạo đức xã hội hiện nay ra mà đối chiếu thì thấy, khởi tâm động niệm, lời nói việc làm hoàn toàn trái ngược với tánh đức, trái ngược đến 180 độ, như vậy thì thế giới này làm sao mà không động loạn chứ?
Tai nạn nghiêm trọng nhất, như người phương tây đã nói là “ngày tàn của thế giới”. Chúng ta cũng đã từng xem thấy, có rất nhiều lời tiên đoán cổ xưa của ngoại quốc, của Trung Quốc nói ngày tàn thế giới chính là ngay hiện tại. Năm trước tôi ở Singapore. Singapore có một vị viện trưởng Viện Thần Học, ông rất cảm khái mà nói ra một câu, ông nói, ngày tàn thế giới rõ ràng là năm 1999, năm 2000, vì sao lại không xảy ra? Kỳ lạ thật! Không sai, đích thực là ở năm 2000. Nhưng vì sao không xảy ra? Bởi vì tiên đoán năm 2000 này người của toàn thế giới đều biết, nên từ năm 1999 đến năm 2000 các tín đồ của toàn thế giới ngày ngày cầu nguyện, sự cầu nguyện này đã có hiệu quả, không phải không có nguyên nhân, cho nên tai nạn này bị kéo chậm lại, kéo giãn ra, không phải không có, chỉ chậm lại thôi. Nếu như có thể giữ được tâm chân thành cầu nguyện này, vĩnh viễn không gián đoạn thì tai nạn này có thể được hóa giải, sẽ không có. Thế nhưng trải qua hai năm rồi, mọi người đều nói đó là mê tín, làm gì có việc này, không phải đã bình an trải qua rồi hay sao? Thế là tạo tác tội nghiệp, càng làm cho tệ hại hơn, sẽ nghiêm trọng hơn, nguy hiểm hơn so với trước nhiều, vậy thì không còn cách nào. Việc này chúng ta chính mình phải biết.
Cho nên có rất nhiều đồng tu đến hỏi tôi, tôi nói với mọi người không nên sợ tai nạn, con người có sanh thì ắt có tử, sanh tử là đạo, đó là hiện tượng tự nhiên, trong kinh Phật nói chúng sanh hữu tình có sanh lão bệnh tử, chúng sanh vô tình có sanh trụ dị diệt, ngay đến tinh cầu cũng có thành trụ hoại không, đó là hiện tượng tự nhiên, đó là đạo. Phật nói được rõ ràng nguyên nhân gì chi phối cái hiện tượng này? Phật nói đó là nghiệp lực, nghiệp lực của chúng sanh, nguyện lực của Phật Bồ Tát khiến cho thế giới này sanh diệt không trụ, mãi mãi đều ở luân hồi, hữu tình thế gian luân hồi, bỏ thế gian cũng ở luân hồi, tinh cầu thành trụ hoại không cũng là luân hồi. “Không” là hủy diệt, chính là ngày tàn, “thành” chính là lại bắt đầu, cho nên tinh cầu tinh hệ của vũ trụ cũng là đang luân hồi, nhưng thời gian của nó dài, thọ mạng của chúng ta ngắn, chúng ta không thấy được. Thế nhưng hiện tại khoa học dùng rất nhiều máy móc để trắc nghiệm, đã hiểu rõ được hiện tượng này. Đã là hiện tượng tự nhiên thì là bình thường, cho nên sanh không có gì đáng để vui mừng, tử cũng không có gì phải lo sợ.
Trong Phật pháp dạy bảo chúng ta một việc quan trọng nhất mà một chúng sanh hữu tình đời đời kiếp kiếp đều đang học tập, cho nên phàm phu thành Phật phải trải qua vô lượng kiếp. Nói là ba A Tăng Kỳ kiếp không phải nói với chúng ta, đó là nói với pháp thân Bồ Tát. Pháp thân Bồ Tát phá một phẩm vô minh, chứng một phần pháp thân là Đại thừa Viên giáo Sơ trụ Bồ Tát. Tính từ ngày họ chứng được sơ trụ đến chứng được quả Phật cứu cánh viên mãn cần phải trải qua ba A Tăng Kỳ kiếp, trước khi chưa chứng được viên sơ trụ thì không tính, nếu như thêm vào trước đó thì vô lượng kiếp. Vì sao phía trước không tính vậy? Vì trước đó tiến thoái liên tục, tiến thì ít, thoái thì nhiều, mức độ thoái chuyển rất lớn, đến được sơ trụ trở lên thì có thể nói chỉ có tiến không có lùi. Vì sao họ thoái vậy? Thoái là dừng lại, không tiến thì gọi là thoái, giống như chúng ta đi học vậy, bị lưu ban, lưu ban chính là thoái, cho nên thời gian ba A Tăng Kỳ kiếp là xác định đời đời kiếp kiếp không ngừng học tập. Học tập tương ưng với tánh đức chính là nâng lên, trái với tánh đức thì hướng đến đọa lạc, sự việc chính là như vậy.
Người giảng: Lão Hòa thượng Tịnh Không
Thời gian: ngày 28 tháng giêng năm 2004
Địa điểm: Đông Kinh Nhật Bản
************
http://www.youtube.com/watch?v=S1QMdZFtYK0
Xin chào các vị pháp sư, các vị đồng tu! Chúc các vị năm mới an lạc!
Năm nay cũng là một năm rất hy hữu khó được. Tôi nhận lời mời đến Cang Sơn, Nhật Bản tham dự hội nghị của Liên Hiệp Quốc, một hội nghị mười năm giáo dục liên tục. Ngay đêm giao thừa tôi đã đến Nhật Bản, cho nên năm nay ăn tết truyền thống của chúng ta ở Nhật Bản. Tham dự hội nghị lần này, xem thấy có một số người hảo tâm phía Nhật Bản, họ rất là nhiệt tâm đối với hòa bình, luôn tận tâm tận lực, hy vọng xã hội có thể được an định, thế giới có thể được hòa bình. Người tham dự hội nghị lần này tuy là không nhiều, họ đến từ rất nhiều quốc gia khu vực khác. Những người này hiện tại có thể nói họ đều là người tốt, thảo luận rất nhiều, thế nhưng làm thế nào để thực tiễn? Đó là một vấn đề. Tháng bảy năm ngoái, tôi tham dự hội nghị hòa bình của Liên Hiệp Quốc ở Băng Cốc, cảm xúc của tôi rất sâu sắc. Tần suất động loạn của thế giới mỗi năm mỗi cao hơn, tai hại mỗi năm mỗi nghiêm trọng hơn. Làm thế nào thực tiễn [xã hội an định, thế giới hòa bình]? Đây chỉ là chuyển đổi một ý niệm, nếu như họ không chuyển được thì mãi mãi không thể thực hiện. Cho nên vấn đề này vô cùng khó khăn, ai có thể buông bỏ tự tư tự lợi? Cội gốc của động loạn là do tự tư tự lợi mà ra, không thể buông bỏ tự tư tự lợi thì không thể mỗi niệm vì xã hội, vì tất cả chúng sanh mà tạo phước, do đó hội nghị này sẽ không cách gì thực hiện. Không những là những nhân sĩ thông thường trong xã hội, mà bao gồm tất cả các tôn giáo trên thế giới cũng đều như vậy.
Tôn giáo bị suy yếu rồi, việc này mọi người đều thấy rõ, không chỉ Phật giáo suy yếu, Đạo giáo cũng suy, ở Trung Quốc, Nho giáo cũng suy luôn. Lại tỉ mỉ quan sát toàn thế giới, không một tôn giáo nào là ngoại lệ, hình thức của tôn giáo thì vẫn còn lưu giữ, thực chất của tôn giáo thì không còn thấy nữa. Ở Đài Loan các vị đều đã biết, mỗi một đạo tràng của Phật giáo, mỗi một chùa chiền đều không đoàn kết, một nhà với nhau cũng không đoàn kết, thậm chí đến ở chung trong một tự viện, chúng ở nhiều rồi thì chia bè chia phái. Người xưa Trung Quốc thường nói “gia hòa vạn sự hưng”. Hai người ở chung một chùa mà cũng gây lộn, cũng bất hòa thì làm sao Phật pháp có thể hưng thạnh được? Phật giáo đã như vậy, các tôn giáo khác cũng không ngoại lệ, cho nên gọi là loạn thế, thế giới đại loạn. Từ xưa đến giờ chưa từng xảy ra việc này, nguyên nhân gì tạo ra vậy? Do giáo dục tạo thành, cũng chính là chúng ta đã xem thường giáo dục, không những là một đời này của chúng ta, mà đời trước của chúng ta, một đời trước chúng ta nữa, chí ít có thể truy ngược về ba, bốn đời trước đã xem thường giáo dục.
Các tổ tiên Trung Quốc đối với việc này biết được rất rõ ràng, rất thấu triệt. Cổ thánh tiên hiền Trung Quốc giáo dục người sau, theo lịch sử mà nói, chí ít có thể truy ngược về 5000 năm trước, có văn tự ghi chép “Nghiêu Thuấn Vũ Thương”, Nghiêu Thuấn cách chúng ta ngày nay 4500 năm. Người xưa Trung Quốc không ai không xem trọng giáo dục. Khi trào nhà Hán lập quốc, chính sách của quốc gia có tám chữ “ Dựng nước an dân, giáo dục làm đầu”, cho nên Trung Quốc dùng cái gì để trị quốc? Dùng giáo dục, “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, hoàn toàn dùng giáo dục, do đó có hơn 2000 năm thống nhất, không hề phân chia. Việc này ngay đến người ngoại quốc cũng khen ngợi. Chúng ta hôm nay ở đất nước Nhật Bản này, xem ghi chép buổi nói chuyện của Tiến sĩ Thang Ân Tỷ của nước Anh cùng với đại tác gia của Nhật Bản, chúng ta ở Đài Loan xem được bản dịch sang Trung văn. Thang Ân Tỷ rất tán thán Trung Quốc, cho rằng chân thật có thể ảnh hưởng đến thế kỷ 21 là Trung Quốc. Lời nói này chúng ta phải ghi nhớ, không phải chánh trị của Trung Quốc, không phải vũ lực của Trung Quốc, cũng không phải là kinh tế khoa học kỹ thuật của Trung Quốc, mà là văn hóa của Trung Quốc. Ai có thể làm theo văn hóa của Trung Quốc, ai có thể phát huy văn hóa Trung Quốc thì người đó có thể lãnh đạo thế giới. Tầm nhìn của họ là từ nơi lịch sử mà đưa ra phán đoán này.
Văn hóa Trung Quốc là gì? Chính là luân lý đạo đức. Luân lý là dạy cách quan hệ giữa người và người, người hiện tại không hiểu, không biết quan hệ giữa người và người thì gọi là loạn luân. Luân lý là đạo, vâng giữ luân lý là đức. Vào mấy năm gần đây tôi giảng về đạo đức. Cái gì là đạo? Cái gì là đức? Người thông thường giảng nói đạo đức nói được rất hay, nhưng chúng ta không dễ gì nghe hiểu, tôi nói được rất đơn giản. Đạo chính là pháp tắc vận hành của đại tự nhiên, tùy thuận pháp tắc tự nhiên thì gọi là đức, nếu như trái phạm thì tai nạn liền đến. Tôi thường hay nhắc nhở các đồng tu là đạo ở chỗ nào? Đạo chính ngay ở chính thân mình. Bạn tỉ mỉ mà quan sát cái thân thể này của chúng ta, cái thân thể này là tự nhiên sanh thành, cha mẹ sanh ra con cái, sanh ra đứa trẻ, tuyệt nhiên không có cái ý muốn đứa nhỏ phải nên làm như thế nào đó, không có cái ý muốn đứa bé có ba con mắt hoặc phải có ba lỗ tai, không hề có cái ý như vậy. Họ đều thuận theo tự nhiên, đó là phép tắc của tự nhiên, là đạo, cho nên là thiên nhiên, không hề có cái ý nào trong đó. Nếu thêm một tí ý gì trong đó thì đạo liền bị phá vỡ.
Thánh nhân dạy bảo chúng ta, đạo ở ngay trong nhân luân, phát khởi ngay nơi vợ chồng, cho nên kết hợp của vợ chồng là hiện tượng của tự nhiên, đó là đạo. Có vợ chồng thì sau mới có cha con, có anh em, có quần thần, có bè bạn. Đây là đã đem nhân luân nói ra hết rồi, không ngoài năm loại lớn này, đó là đạo. Cho nên gốc của đạo là ở hiếu thân, ở tôn sư. Người Trung Quốc nói đức là “hiếu để trung tín, lễ nghĩa liêm khiết, nhân ái hòa bình”. Mười hai chữ này không phải do người nào phát minh, không phải do người nào sáng lập, mà là đạo lý tự nhiên. Mười hai chữ này là thiên tính của mỗi một người, không có người nào là không đầy đủ, tại vì sao đến bây giờ bạn lại quên hết? Bạn đã mê mất tự tánh, nhà Phật thường nói “đem cái tính đức hoàn mỹ nguyên bổn của chính bạn thảy đều quên mất hết”. Tư tưởng hành vi của bạn hoàn toàn trái ngược với tánh đức của bạn thì tai hại liền đến. Chúng ta đem luân lý đạo đức xã hội hiện nay ra mà đối chiếu thì thấy, khởi tâm động niệm, lời nói việc làm hoàn toàn trái ngược với tánh đức, trái ngược đến 180 độ, như vậy thì thế giới này làm sao mà không động loạn chứ?
Tai nạn nghiêm trọng nhất, như người phương tây đã nói là “ngày tàn của thế giới”. Chúng ta cũng đã từng xem thấy, có rất nhiều lời tiên đoán cổ xưa của ngoại quốc, của Trung Quốc nói ngày tàn thế giới chính là ngay hiện tại. Năm trước tôi ở Singapore. Singapore có một vị viện trưởng Viện Thần Học, ông rất cảm khái mà nói ra một câu, ông nói, ngày tàn thế giới rõ ràng là năm 1999, năm 2000, vì sao lại không xảy ra? Kỳ lạ thật! Không sai, đích thực là ở năm 2000. Nhưng vì sao không xảy ra? Bởi vì tiên đoán năm 2000 này người của toàn thế giới đều biết, nên từ năm 1999 đến năm 2000 các tín đồ của toàn thế giới ngày ngày cầu nguyện, sự cầu nguyện này đã có hiệu quả, không phải không có nguyên nhân, cho nên tai nạn này bị kéo chậm lại, kéo giãn ra, không phải không có, chỉ chậm lại thôi. Nếu như có thể giữ được tâm chân thành cầu nguyện này, vĩnh viễn không gián đoạn thì tai nạn này có thể được hóa giải, sẽ không có. Thế nhưng trải qua hai năm rồi, mọi người đều nói đó là mê tín, làm gì có việc này, không phải đã bình an trải qua rồi hay sao? Thế là tạo tác tội nghiệp, càng làm cho tệ hại hơn, sẽ nghiêm trọng hơn, nguy hiểm hơn so với trước nhiều, vậy thì không còn cách nào. Việc này chúng ta chính mình phải biết.
Cho nên có rất nhiều đồng tu đến hỏi tôi, tôi nói với mọi người không nên sợ tai nạn, con người có sanh thì ắt có tử, sanh tử là đạo, đó là hiện tượng tự nhiên, trong kinh Phật nói chúng sanh hữu tình có sanh lão bệnh tử, chúng sanh vô tình có sanh trụ dị diệt, ngay đến tinh cầu cũng có thành trụ hoại không, đó là hiện tượng tự nhiên, đó là đạo. Phật nói được rõ ràng nguyên nhân gì chi phối cái hiện tượng này? Phật nói đó là nghiệp lực, nghiệp lực của chúng sanh, nguyện lực của Phật Bồ Tát khiến cho thế giới này sanh diệt không trụ, mãi mãi đều ở luân hồi, hữu tình thế gian luân hồi, bỏ thế gian cũng ở luân hồi, tinh cầu thành trụ hoại không cũng là luân hồi. “Không” là hủy diệt, chính là ngày tàn, “thành” chính là lại bắt đầu, cho nên tinh cầu tinh hệ của vũ trụ cũng là đang luân hồi, nhưng thời gian của nó dài, thọ mạng của chúng ta ngắn, chúng ta không thấy được. Thế nhưng hiện tại khoa học dùng rất nhiều máy móc để trắc nghiệm, đã hiểu rõ được hiện tượng này. Đã là hiện tượng tự nhiên thì là bình thường, cho nên sanh không có gì đáng để vui mừng, tử cũng không có gì phải lo sợ.
Trong Phật pháp dạy bảo chúng ta một việc quan trọng nhất mà một chúng sanh hữu tình đời đời kiếp kiếp đều đang học tập, cho nên phàm phu thành Phật phải trải qua vô lượng kiếp. Nói là ba A Tăng Kỳ kiếp không phải nói với chúng ta, đó là nói với pháp thân Bồ Tát. Pháp thân Bồ Tát phá một phẩm vô minh, chứng một phần pháp thân là Đại thừa Viên giáo Sơ trụ Bồ Tát. Tính từ ngày họ chứng được sơ trụ đến chứng được quả Phật cứu cánh viên mãn cần phải trải qua ba A Tăng Kỳ kiếp, trước khi chưa chứng được viên sơ trụ thì không tính, nếu như thêm vào trước đó thì vô lượng kiếp. Vì sao phía trước không tính vậy? Vì trước đó tiến thoái liên tục, tiến thì ít, thoái thì nhiều, mức độ thoái chuyển rất lớn, đến được sơ trụ trở lên thì có thể nói chỉ có tiến không có lùi. Vì sao họ thoái vậy? Thoái là dừng lại, không tiến thì gọi là thoái, giống như chúng ta đi học vậy, bị lưu ban, lưu ban chính là thoái, cho nên thời gian ba A Tăng Kỳ kiếp là xác định đời đời kiếp kiếp không ngừng học tập. Học tập tương ưng với tánh đức chính là nâng lên, trái với tánh đức thì hướng đến đọa lạc, sự việc chính là như vậy.